Nguồn gốc của phong tục thờ cúng tổ tiên của người Việt đã có từ thời xa xưa. Nó bao gồm các nghi lễ thờ cúng, cúng bái nhằm thể hiện lòng thành kính, đạo lý uống nước nhớ nguồn biết ơn đối với cha mẹ, ông bà tổ tiên. Đây là những người thuộc thế hệ trước đã qua đời.
1. Nguồn gốc của phong tục thờ cúng tổ tiên
Nguồn gốc của phong tục thờ cúng tổ tiên có từ nền kinh tế nông nghiệp trong xã hội phụ quyền xưa. Khi Nho giáo du nhập vào Việt Nam, chữ hiếu được đề cao, đã làm cho tục thờ cúng tổ tiên có một nền tảng triết lý sâu sắc. Gia đình, gia tộc, và vấn đề “dương danh hiển gia” được đề cao.
Đến thế kỷ XV, Nho giáo chiếm địa vị ưu thế trong xã hội, nhà Lê đã thể chế hóa việc thờ cúng tổ tiên. Đến thời Nguyễn, nghi lễ thờ cúng tổ tiên được ghi rõ trong sách “Thọ mai gia lễ.”
Từ lâu, hình ảnh bàn thờ ông bà đã trở thành một nét văn hóa, là chuẩn mực đạo đức và nguyên tắc làm người. Đồng thời là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam. Dân Việt trọng lễ nghĩa, hiếu thảo với cha mẹ và có hiếu với ông bà tổ tiên, với nguồn gốc của mình.
2. Thờ cúng tổ tiên khi nào?
Trong mỗi gia đình, bàn thờ tổ tiên được đặt ở vị trí trang trọng nhất và trở thành nơi con cháu “trò chuyện” trong những ngày tuần, ngày giỗ, ngày Tết, hoặc khi có việc trọng đại… Có thể nói, mọi biến cố trong gia đình đều được gia chủ báo cáo với gia tiên. Việc hiện nay hầu hết các cặp cô dâu chú rể mới đều làm lễ vu quy hay nghinh hôn trước bàn thờ gia tiên cũng là một điểm rất độc đáo của văn hóa Việt Nam.
Đối với Việt Nam, quan hệ huyết thống khá phức tạp. Và theo “quy định” huyết thống ấy, nhiều gia đình sẽ họp thành một ngành, nhiều ngành họp thành một họ. Mỗi họ có một ông Tổ chung.
Vì vậy, ngoài ngày giỗ tổ tiên tại gia, người Việt còn có ngày giỗ họ. Trưởng tộc là người được hưởng hương hỏa của tổ tiên nên có trách nhiệm phải lo việc làm giỗ họ. Trong ngày giỗ họ, con cháu đều phải góp giỗ.
Trên đây chúng tôi đã chia sẻ tới các bạn nguồn gốc của phong tục thờ cúng tổ tiên của người Việt. Bạn đọc hãy xem kỹ để lưu giữ những truyền thống tốt đẹp cho con cháu đời sau nhớ về thế hệ đi trước.
| Tham khảo thêm:
- Giá trị của phong tục thờ thành hoàng làng của người dân Việt Nam
- Tìm hiểu phong tục thờ ông Táo – Nét văn hóa của người Việt